Kunstpraat 4.4.2013: de ware erotiek moet weer aan de muur

Oooo, kom er eens kijijke! Wat ik in mijn tuiuintje vind. We kijken naar het ‘Portrait d’Antoine de la Roque’ van Jean-Antoine Watteau (1684-1721). Het schijnt dat hij met dit soort schilderijen furore maakte in de rococo-salons. Het is een en al zinnebeelding. En dan een van de hoogste soort. Het gaat in dit werk helemaal niet om die Antoine die daar met zijn wandelstok een beetje gelaten ons aankijkt, met zijn zinnebeeldige hondje aan zijn zij. Welnee, het gaat gewoon om al die lekkere wijven die daar met derlui lelieblanke huid uiteraard aan de opening van een grot zitten – we kijken van binnen naar buiten lijkt het, maar het kan ook gewoon een muur zijn waarin een gat. En verder is het natuurlijk vooral zo allegorisch als de pest.

Maakt niet uit – de erotische betekenis kan niemand ontgaan. Om de hoek van de boom roept naakte tuinman Eros de dames toe niet teveel  en te luid te kwebbelen, daar kan meneer Antoine niet tegen. Nee, het is natuurlijk ook een allegorische halfgod. Wie die dames zijn – zijn het courtisanes? Zijn het de erotische droomvrouwen van Antoine? Het doet er niet toe. Ze zijn er en de witste, de best gevormde zit nog eens extra in het licht. Ik denk dat zij de hoofdcourtisane is. In elk geval zijn droombabe.

Dit soort schilderijen zijn de verre voorouders van onze hele porno-industrie. Het mooie is dat het vrij normaal was om dit soort werken in je huis te hebben. Misschien in een aparte kamer waar je je vrienden in een geile bui kon brengen – of alleen jezelf. Waar je kon mijmeren wat je met al die lekkere dames zou kunnen doen – en misschien zelfs had gedaan, reden waarom ze een mooie plek kregen op het doek.

En let nog even op de handen van die Antoine. Kijk hoe hij zijn linkerhand spreidt in een gebaar van ‘tja, hierop had ik ook niet gerekend; kom ik gewoon met mijn allegorische hondje hier aangewandeld, ligt daar die kuil vol vleesch’. Antoine de Onschuldige.

Het is zo jammer dat dit soort schilderijen tegenwoordig helemaal niet meer wordt gemaakt. Erotiek in de kunst gaat tegenwoordig bijna steeds gepaard met geweld, met kwelling, met pijn, met enge dingen. Alsof het onmogelijk is met aandacht voor het lichaam een prachtig werk te schilderen. Nouja, gelukkig hebben wij Veldhoen, maar veel meer dan deze oude bok is er niet voorhanden.
En verder zit iedereen te koekeloeren naar de meest uiteenlopende pornosites waar alle regie gericht is op de Daad in de meest uiteenlopende vormen en soorten. Eigenlijk niks erotisch aan, niks anders dan pompen of verzuipen – bij wijze van spreken.

Dit is dus een pleidooi voor de erotiek om de erotiek en die weer in onze doorzonwoningen aan de muur. Maar weet je wat het is? Met al ons geloer in die pornosites en met al die heftige gemartelde, gekwelde lijven – is pure, knap geschilderde erotiek gewoon ‘not done’. En weet je waarom? Omdat dat pas echt de allerverleidelijkste soort is.

Als ik een kunstuitleen was, zou ik daar een aparte hoek voor inrichten. Reken maar dat het ineens erg druk werd.