Kunstpraat 9.05.2013: het lesbisch universum van Tejal Shah

In het laatste papieren nummer van het volgens mij beste kunstmagazine dat we in NL hebben, Mr Motley, kwam ik Tejal Shah (1979) tegen. Bezoekers van de afgelopen Documenta hebben wellicht haar videoinstallatie gezien. En beleefd. Tejal Shah schildert, fotografeert, performt, videoot, tekent op een onnavolgbare manier. Sexueel.

Als multitalent vindt ze intussen steeds breder (h)erkenning in Europa. Haar werk kent ’n eigen handschrift en thematiek die zo anders is dan ‘we’ hier gewend zijn. Het zijn wonderlijke, vaak broeierige sensuele werelden met vrouwen in de hoofdrol. Het is fascinerend expressief werk, dat vaak verschillende technieken combineert. Het is kleurrijk. Het onderzoekt. Het story tellt. Het daagt uit. Het is eh… on-Nederlands, on-Europees. Maar tegelijk verwacht je ook niet dat het is gemaakt door een lesbische vrouw uit India. Nee, ik bedoel dat niet sexistisch. Het zijn gegevens die zij zelf aandraagt en als uitgangspunten gebruikt voor haar werk.

Tejal Shah volgde haar kunstvakopleiding in Chicago en Melbourne. Momenteel woont en werkt ze in Mumbai/Bombay. Met die opleiding als basis is het goed voor te stellen hoe ze in staat is om twee culturen te laten fuseren en haar eigen cultuur samen te stellen. Haar tentoonstellingslijst laat zien dat ze al een aantal jaren aan uiteenlopende internationale exhibities deelneemt. Ik begrijp dat wel. Het werk is zo eigen dat het zich in tal van opzichten onderscheidt van de beeldende kunst die we kennen. En kunnen plaatsen.

Lesbische, homosexuele kunst. Hoe vaak is dat eigenlijk een onderwerp? Ken ik homokunst? Ik weet het eerlijk gezegd niet. Bacon, ja die. En dan nog vooral omdat ik overal lees dat hij homosexueel was. En als je dan erop let, dan kost het niet veel moeite om het te herkennen. ‘Hineininterpretieren’ zeggen ze veel eerlijker in Duitsland. Maar verder? Was Duchamp homo omdat hij een pisbak tot kunstobject maakte. Absoluut niet. In de literatuur is het allemaal veel makkelijker herkenbaar. Er zijn zelfs hele uitgeverijen gespecialiseerd in homo/lesbische lektuur. Maar ik ken verder geen typisch lesbische of homobeeldende kunststroming. Nouja, Rococo misschien (grapje).

Ik probeer afstand te nemen van mijn eigen. Als ik nou niet wist dat dit lesbische kunst is, wat zou ik er dan van vinden? Interview ik mijzelf. Ik denk na en besluit dat het mij helemaal niks uitmaakt. Het gaat me om wat het werk bij mij teweegbrengt. En dat is wel wat. Natuurlijk, het is hartstikke sexueel – geen ontkomen aan. Maar het heeft ook een aangename agressie in combinatie met verleidelijkheid. Les fleurs du mal – zoiets. Ja, Baudelaire zou er erg blij mee zijn geweest.

Het is kunst die op een bepaalde manier verontrustend is. Juist door het zogenaamd sprookjesachtige, en het zogenaamd zachte, vrouwelijke. Ik probeer me voor te stellen wat voor muziek ik hierbij wil horen. En kom uit bij de onvervalste drum ‘n base van het PRSPCT Family Album. Eerste nummer, nota bene onder de titel Goldberg Variations. (te beluisteren op VPRO’s Luisterpaal anno vandaag). Het contrast kan misschien niet groter, maar het onderstreept wel de verborgen agressie die in het werk van Shah zit. Ik realiseer me dat ik dat heel vaak mis bij het bekijken en ervaren van beeldende kunst: een indicatie van muziek. Maar misschien is dat maar goed ook en moet je het als kijker zelf oplossen. Als je het al wilt. Muziek bij beeldende kunst is wel een fijn onderwerp, overigens. Hoe dan ook, ik kan me bij Shah’s werk geen Vivaldi voorstellen. Strawinsky’s Sacre, ja. En deze bloedgeile drum ’n base. Die verder zo hetero is als maar zijn kan.